Sano Master – Govinda Koirala

मेरा मित्र विद्वान अर्थशास्त्री डा. गोविन्द कोइरालाको यो आत्मकथात्मक उपन्यास ‘सानो मास्टर’ को नायक मूलतः डा. कोइराला स्वयं हुन् तापनि उनले सुनाएको सानो मास्टरको कथा उनको मात्र कथा भने होइन । यो त २००७ सालको क्रान्तिले ल्याएको नवजागरणपछि नेपाली समाजमा उभारमा आएको युवाहरूको नयाँ पुस्ताको समष्टिगत व्यथा-कथा हो । यसमा नयाँ युगको नयाँ चेतनालाई आत्मसात गर्न खोज्ने उत्साही, कर्मठ र प्रगतिकामी नेपाली युवाहरूको उद्दाम जीजीविषा, अध्यावसाय र उर्ध्वगामी सोचको मिहिन अभिलेखन भएको छ । समग्रमा यो ७ सालको परिवर्तनपछि विकसित उन्नयनमुखी नेपाली मानसिकताको कलात्मक दस्तावेज पनि हो ।
उपन्यासको नायक सानो मास्टरले एउटा त्यस्तो युगको प्रतिनिधित्व गर्दछ जतिबेला नेपाली समाजमा भरखरै परिवर्तनका झिल्काझिल्की देखिन थालेका थिए । युवाहरूले देख्ने सपनाको फलक फराकिलो हुँदै जान लागेको थियो । मानिसहरू व्यैयक्तिक र सामूहिक स्तरमा समेत आपसमा घुलमिल गर्न थालेका थिए । परिवर्तनको संबाहकको प्रभावकारी उपकरणका रूपमा शिक्षाले अहम् भूमिका निर्वाह गर्न खोजिरहेको थियो । नेपाली समाजले बिस्तारै बिस्तारै नै भएपनि शिक्षाको महत्व बुझ्दै जान थालेको थियो । सानो मास्टरमा डा कोइरालाले समयको त्यही स्वरूप, गति र त्यसले छोडेको पदचापलाई जीवन्त रूपमा प्रस्तुत गर्न खोजेका छन् ।
डा. कोइरालाको लेखनमा सहजता, विश्वसनीयता र इमान्दारी पाइन्छ । आफ्नै भोगाइमा आधारित भएकाले हुनु पर्दछ सानो मास्टरमा निर्माण गरिएको परिवेश प्रामाणिक लाग्दछ । पात्रा-पात्रा र विम्ब-विधान पाठकको मर्मलाई छुन सक्षम देखिन्छन् । नेपाली साहित्यमा आत्मकथात्मक र जीवनीपरक उपन्यासको संख्या निकै थोरै भएको तथ्यको आलोकमा गोविन्द कोइरालाको यो कृतिको पाठकहरूबाट स्वागत हुने कुरामा म विश्वस्त छु ।
Sano Master – Govinda Koirala